Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng trong giai đoạn mang thai của mẹ bầu. Bởi giai đoạn này người mẹ có thể bị nghén dẫn đến giảm cân. Hoặc có thể tăng cân do chế độ dinh dưỡng quá nhiều chất béo. Trước đây nhiều bà mẹ không biết đến tháp dinh dưỡng cân đối nên thường gặp nhiều vấn đề trong việc chọn thực phẩm. Bây giờ đây khi chế độ và tháp dinh dưỡng đã được công bố phổ biến từ đó giúp ích rất nhiều cho những người mới mang thai lần đầu. Tháp dinh dưỡng này được phân chia theo từng giai đoạn của thai kỳ. Vì vậy chỉ cần áp dụng đúng với hướng dẫn thì các bà mẹ hoàn toàn có thể có một thai nhi khỏe mạnh.
Mục lục
Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng rất lớn đến thai kỳ
Phụ nữ trong thời kỳ thai nghén phải chịu rất nhiều sự thay đổi của cơ thể như lên cân nhanh chóng, cơ thể tích trữ mỡ, khối lượng tử cung tăng,…
Nếu không được cung cấp đủ dinh dưỡng trong thời gian này, mẹ và bé có thể phải chịu những ảnh hưởng sau:
- Con sinh ra có nguy cơ bị béo phì, mắc bệnh tim.
- Con sinh ra có nguy cơ bị thấp còi.
- Con sinh ra nhẹ cân và có thể mắc một số bệnh như tiểu đường.
Chính vì thế, cần hết sức lưu ý khi bổ sung dinh dưỡng cho bà bầu. Không chỉ trong khi mang thai mà ngay cả khi đã sinh con và cho con bú, người phụ nữ cũng cần được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ để có sức khỏe và nuôi con thật tốt.
Hiểu hơn về tháp dinh dưỡng cho mẹ bầu
Về cơ bản, ta có thể thấy tháp dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai vẫn gồm có 7 tầng như những loại tháp dinh dưỡng của các đối tượng khác. Tuy nhiên, lượng dùng và cách dùng sẽ khác nhau rất nhiều theo mỗi giai đoạn của quá trình mang thai.
Tháp dinh dưỡng được chia làm 7 tầng với những nhóm thực phẩm chính: nước, ngũ cốc; rau quả, thực phẩm chứa đạm, sữa, dầu mỡ, muối và đường. Ở mỗi nhóm này, phụ nữ mang thai cần ăn đủ các nhóm dưỡng chất như tinh bột; chất béo, vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, cần bổ sung các nhóm thực phẩm khác như dầu mỡ; muối và đường để cân bằng dinh dưỡng nhưng không nên lạm dụng.
Bên cạnh đó, mẹ bầu cần tập thể dục kết hợp với dinh dưỡng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và con. Ngoài ra, tháp dinh dưỡng do Bộ Y tế ban hành còn khuyến cáo các bà mẹ nên bổ sung viên sắt và axit folic trong thời gian mang thai và 1 tháng sau khi sinh. Phụ nữ đang cho con bú cần bổ sung 1 viên vitamin A với lượng 200.000 IU trong vòng 1 tháng sau sinh.
Dinh dưỡng cho mẹ bầu theo từng giai đoạn
Theo tháp dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu, mẹ bầu có thể ăn uống bình thường như phụ nữ không mang thai. Nhu cầu dinh dưỡng sẽ thay đổi từ tháng thứ 4.
Ở 3 tháng giữa, chế độ dinh dưỡng cho bà bầu có sự thay đổi khẩu phần ở các nhóm thực phẩm. Trừ đường, muối và dầu mỡ; mẹ bầu cần bổ sung thêm những nhóm thực phẩm khác trong tháp dinh dưỡng. Các nhóm ngũ cốc, rau quả, thực phẩm chứa đạm; mỗi nhóm cần tăng thêm 1 đơn vị trong khẩu phần ăn. Nhóm sữa cần tăng thêm 2 đơn vị so với người bình thường.
Trong 3 tháng cuối, lượng dầu mỡ được sử dụng trong khẩu phần cũng tăng thêm 1 đơn vị so với người bình thường. Sữa và thực phẩm chứa đạm cần tăng thêm 3 đơn vị. Nhóm rau xanh và trái cây mỗi loại tăng thêm 1 đơn vị so với người bình thường. Nước tăng 2 đơn vị và ngũ cốc tăng 1,5 đơn vị.
Với phụ nữ cho con bú, lượng ngũ cốc và nước cần nhiều hơn hẳn, mỗi loại tăng thêm lần lượt 2,5 và 3 đơn vị. Rau quả vẫn giữ nguyên mức tăng 1 đơn vị ăn. Thực phẩm chứa đạm tăng 2 đơn vị và sữa tăng thêm 3,5 đơn vị so với người thường. Ngoài ra, mẹ bầu cũng cần được bổ sung thêm 2 đơn vị dầu mỡ vào khẩu phần ăn trong thời gian này.
Những nguyên tắc khi sử dụng dinh dưỡng
Bên cạnh việc sử dụng tháp dinh dưỡng cân đối, mẹ bầu còn phải tuân thủ những nguyên tắc sau để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và em bé.
Hạn chế các thực phẩm tươi sống
Đầu tiên là những loại thực phẩm tươi sống như các món gỏi; hàu sống và sữa tươi chưa được tiệt trùng,… Bên cạnh đó, mẹ bầu cũng phải hạn chế sử dụng các thức ăn từ cá biển chứa nhiều thủy ngân; đặc biệt là các loài cá lớn sống lâu năm.
Mỗi tuần mẹ bầu chỉ nên dùng khoảng 400g cá để hạn chế nạp thủy ngân hay kim loại vào cơ thể. Ngoài ra, mẹ bầu phải kiêng hoàn toàn rượu, bia; thuốc lá và các chất kích thích vì chúng có thể gây dị tật ở thai nhi.
Cung cấp đủ Vitamin và khoáng chất cho bà bầu
Mẹ bầu cần lượng Vitamin và khoáng chất đầy đủ khi mang thai. Tuy nhiên bạn cần có sự chỉ định của bác sĩ khi dùng.
Vai trò của các loại vitamin:
- Vitamin A và Beta Carotene: Hỗ trợ phát triển về hình thái, chức năng của mắt, giữ vai trò chính trong sự biệt hoá mô.
- Vitamin B1: Có khả năng tăng cường năng lượng và cải thiện hệ thần kinh.
- Vitamin B2: Giúp cơ thể tăng cường chuyển hóa, phòng chống thiếu máu do thiếu sắt.
- Vitamin B3: Có tác dụng giúp cải thiện làn da, hệ thần kinh và hệ tiêu hoá.
- Vitamin B5: Rất cần thiết cho sức khỏe của não và hệ thần kinh
- Vitamin B6: Giúp hình thành các tế bào máu, giảm cảm giác khó chịu trong giai đoạn ốm nghén.
- Vitamin B12: Có vai trò quan trọng trong việc sản sinh ra các tế bào mới; đặc biệt là các tế bào máu và củng cố hệ thần kinh.
- Vitamin C: Là một chất chống oxy hoá hữu hiệu; giúp bảo vệ các tế bào và giúp cơ thể người mẹ tăng hấp thụ vi chất sắt; cải thiện hệ thống miễn dịch,…
- Vitamin D : đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố và cải thiện cho bộ xương và răng của trẻ hình thành và phát triển. Ngoài ra, nếu cơ thể bạn muốn hấp thụ một lượng canxi nhất định; thì bạn cũng cần nhờ đến sự trợ giúp của hàm lượng vitamin D trong cơ thể.
- Vitamin E: Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự do; từ đó giúp cho sáng mắt, đẹp da,…
Không nên ăn kiêng trong thời kỳ này
Khi mang thai, việc tăng cân nhiều khi khiến phụ nữ cảm thấy mệt mỏi; stress, chán nản về thân hình của mình. Tuy nhiên bạn hoàn toàn có thể lấy lại vóc dáng sau khi sinh. Chính vì thế, tuyệt đối không được ăn kiếng giữ dáng trong thai kỳ. Việc này sẽ khiến cơ thể bị thiếu chất dẫn đến thai nhi bị ảnh hưởng.
Hãy nhớ, việc tăng cân là dấu hiệu tích cực chứng tỏ em bé vẫn đang phát triển từng ngày. Nếu bạn thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý và luyện tập thường xuyên thì bạn sẽ có một thai kỳ khỏe mạnh và một vóc dáng hoàn hảo.
Ăn nhiều bữa trong ngày
Trong thời kỳ mang thai, em bé có thể sẽ chèn ép lên các cơ quan tiêu hóa nên mẹ bầu không thể ăn nhiều thức ăn cùng một lúc. Tuy nhiên vì nhu cầu dinh dưỡng nên mẹ bầu cần phải chia nhỏ các bữa ăn; ăn thành nhiều bữa trong ngày để có thể cung cấp đủ chất cho thai nhi.
Trong thời gian này, hệ tiêu hóa cũng hoạt động chậm chạp hơn bình thường nên hãy chú ý ăn từ tốn và vừa phải, không ăn quá nhiều thức ăn một lúc.
